Σιδερένιες στεφάνες περιορίζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Μετά τα στέλνουν να ζητιανεύουν. Τα λένε Ποντίκια.
επιμέλεια Ελένη Σοφού
Έξω από το τέμενος του Shah Dola, στην πόλη Γκουτζράτ του Πακιστάν, στέκονται παιδιά και ενήλικες με αφύσικα μικρά κρανία. Δεν φωνάζουν, δεν ζητούν, δεν ενοχλούν. Απλώς υπάρχουν. Με μάτια που κοιτούν αλλού και χέρια τεντωμένα για λίγα ρουπία. Ο κόσμος τα λέει «ποντίκια». Κανείς δεν τολμά να τα προσπεράσει χωρίς να δώσει. Όχι από οίκτο, αλλά από φόβο. Αν δεν τους δώσεις, λένε, το παιδί σου θα γεννηθεί όπως αυτά.
Η εικόνα τους δεν είναι καινούργια. Το φαινόμενο καταγράφεται από τον 18ο αιώνα. Το ιερό του Shah Dola είναι αφιερωμένο σε έναν σουφιστή άγιο, που λέγεται ότι είχε «ευλογία» να θεραπεύει τα ψυχικά νοσήματα. Κάποια στιγμή όμως γεννήθηκε ο μύθος: αν δεν αποκτήσεις παιδί, πήγαινε ένα νεογέννητο στο ιερό και ο άγιος θα σου χαρίσει γονιμότητα. Το παιδί όμως μένει εκεί. Και γίνεται “ποντίκι”.
Πολλά από αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν μικροκεφαλία. Ένα σπάνιο νευρολογικό σύνδρομο, στο οποίο το κρανίο και ο εγκέφαλος δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά. Η διανοητική καθυστέρηση είναι βαριά. Ωστόσο, στην περίπτωση των «παιδιών του Shah Dola», υπάρχουν ισχυρές καταγγελίες ότι η μικροκεφαλία δεν είναι φυσική, αλλά τεχνητή. Από τις πρώτες εβδομάδες ζωής, σφιχτές μεταλλικές στεφάνες τοποθετούνται γύρω από το κεφάλι, περιορίζοντας την ανάπτυξη του κρανίου. Ο εγκέφαλος δεν βρίσκει χώρο να αναπτυχθεί. Και το αποτέλεσμα είναι ένα παιδί αδύναμο, εξαρτημένο, εύκολα ελεγχόμενο.
Στη σκιά του ιερού λειτουργεί αυτό που οι ίδιοι οι Πακιστανοί ονομάζουν “begging mafia”. Ένα δίκτυο που «νοικιάζει» τα παιδιά με παραμορφωμένα κεφάλια, τα μεταφέρει σε άλλες πόλεις, τα βάζει να στέκονται ακίνητα έξω από τράπεζες, τέμενη, πλατείες. Για κάθε παιδί, ο επαίτης-χειριστής πληρώνει ενοίκιο. Το παιδί μένει υπό την επιτήρησή του και του αποδίδει καθημερινά τα έσοδα. Οι «ποντικοί» έχουν χαρτί. Είναι καλοί για τη δουλειά. Φέρνουν λεφτά.
Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Πακιστάν έχουν καταγγείλει το φαινόμενο εδώ και δεκαετίες. Το 2005, βουλευτές ζήτησαν να απαγορευτεί δια νόμου η παραμονή παιδιών στο τέμενος. Το θέμα έφτασε ακόμα και στα διεθνή μέσα. Όμως, τίποτα δεν άλλαξε. Το έθιμο είναι βαθιά ριζωμένο. Η δεισιδαιμονία είναι ισχυρότερη από τον νόμο. Οι περισσότεροι πιστοί συνεχίζουν να δίνουν ελεημοσύνη στους «ποντικούς» με ευλάβεια. Ο φόβος τους είναι προσωπικός: μην τιμωρηθούν οι ίδιοι αν αρνηθούν.
Κανείς δεν ξέρει πόσα είναι αυτά τα παιδιά. Οι ανεπίσημες εκτιμήσεις μιλούν για χιλιάδες. Πολλά δεν γνωρίζουν ούτε το όνομά τους. Δεν πάνε σχολείο, δεν μιλούν, δεν αντιδρούν. Οι περισσότεροι έχουν μάθει να υπάρχουν ως φιγούρες. Ένα κουτί για χρήματα και ένα βλέμμα απών.
Η σιωπή είναι το πιο ανατριχιαστικό. Δεν υπάρχουν καταγγελίες από τα ίδια τα παιδιά. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες, ούτε μαζικές αποδράσεις. Ό,τι μαθαίνουμε έρχεται από δημοσιογράφους που κατάφεραν να μπουν στα κυκλώματα επαιτείας ή από λιγοστά περιστατικά που φτάνουν στο φως της δημοσιότητας.
Από ιατρικής άποψης, η «τεχνητή μικροκεφαλία» είναι δύσκολο να αποδειχτεί. Δεν υπάρχουν ακτινογραφίες, δεν υπάρχουν δίκες. Όλα βασίζονται σε εικόνες και φήμες. Κι όμως, όσοι έχουν δουλέψει στον χώρο των ΜΚΟ στην περιοχή, ξέρουν ότι δεν είναι μύθος. Είναι πραγματικότητα με σάρκα, οστά και σιδερένιες στεφάνες.
Οι παλιότερες γενιές στο Πακιστάν πιστεύουν ακόμα ότι ο Shah Dola τιμωρεί τους άκαρδους. Και για κάποιους, τα παραμορφωμένα παιδιά είναι σημάδι ιερής παρουσίας. Για άλλους, είναι ζωντανό εμπόρευμα.
Σε μια χώρα που αγωνίζεται ακόμα με τη φτώχεια, τις παραδόσεις και τη θρησκοληψία, τα «ποντίκια» του Shah Dola παραμένουν το πιο θλιβερό απομεινάρι ενός σκοτεινού μεσαίωνα που δεν έφυγε ποτέ. Και η πραγματική τραγωδία είναι ότι δεν ζητούν βοήθεια. Ζητούν απλώς να τα κοιτάξεις. Ίσως επειδή κανείς δεν τα κοίταξε ποτέ στ’ αλήθεια.
sportime.gr
